Η Νομική (σχολή) ενώπιον του νόμου και της Δικαιοσύνης

          Τι είναι, όμως, δικαιοσύνη; Βλέπουμε ότι μας περιβάλει η αδικία, αλλά συχνά δεν γνωρίζουμε που βρίσκεται η δικαιοσύνη. Η πιο οδυνηρή μαρτυρία της εποχής μας, γι’αυτό, είναι η ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι η δικαιοσύνη έχει εκλείψει.

               Του Κώστα Δουζίνα  (από το RED Notebook)

         Ποιος είναι ο ρόλος της νομικής παιδείας, τι σημαίνει το να μαθαίνει κανείς το νόμο; Το πρώτιστο καθήκον των δασκάλων του νόμου, είναι να κατανοούν και να διδάσκουν τη γλώσσα της δικαιοσύνης, την αναπνοή, το πνεύμα και την αμεροληψία που θα έπρεπε να κινεί το σώμα του νόμου. Νόμος χωρίς δικαιοσύνη είναι κενό γράμμα, σώμα δίχως ψυχή – υπολείμματα απλώς και ερείπια μιας έντιμης παράδοσης. Ένας δικηγόρος που θέλει να είναι άξιος του ονόματός της, νέμει και κατανέμει.  Θέτει τις απαιτήσεις της απούσας δικαιοσύνης και της ιδανικής ισότητας ενώπιον της, πάνω από τα αιτήματα της εξουσίας και των καταχρήσεων του πλούτου.
          Η δικαιοσύνη εκλείπει, όχι μόνο όταν δεν πληρούνται τα κριτήρια, που ο ίδιος ο νόμος έχει θέσει στον εαυτό του, αλλά πολύ περισσότερο, όταν το σύνολο της Νομικής (και η διδασκαλία της) δεν λογοδοτεί, η ίδια, στο βωμό της δικαιοσύνης. Δεν θα έπρεπε να χρειάζεται να το θυμίσω αυτό στα παιδιά της Αντιγόνης. Η Θέμιδα, που κοσμεί τα δικαστήρια μας, έχει δεμένα τα μάτια της, ακριβώς για να μην δει τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του προσώπου, που έρχεται ενώπιον του νόμου (τοποθετώντας την αφηρημένη λογική του θεσμού πάνω από τη ζεστή λάμψη της δικαιοσύνης).
          Η Νομική σχολή από την άλλη πλευρά, έχει στο σφυγμό της ένα ανάχωμα ορθάνοιχτο, που κοιτάζει τον άλλο στο πρόσωπο και υπόσχεται άπειρη δικαιοσύνη. Εκείνοι, που το ξεχνούν αυτό, όταν διδάσκουν ή ασκούν τη δικηγορία, μετατρέπονται σε λογιστές της εξουσίας και υποχείρια της. Από λειτουργούς του κράτους Δικαίου, μετατρέπονται σε υπηρέτες του κράτους. Η απόσταση μεταξύ Κράτους και Κράτους Δικαίου, είναι πάντοτε μικρή, αλλά όταν η δικαιοσύνη εκπίπτει του νόμου, τότε τα δύο καθίστανται ταυτόσημα – ο νόμος σαν γλώσσα μιας τρελής από δύναμη κυριαρχίας.

Αφύπνιση της πολιτικής αλληλεγγύης απέναντι στον κοινό αντίπαλο

                                                 Συνέντευξη του  Νικόλα Σεβαστάκη  ("Εποχή", 9.1.2011)

                Ακούγεται περίεργα, αλλά η οικονομική κρίση έφερε...κρίση και στην αριστερά. Είναι σύμπτωση ή μήπως άλλαξαν, πράγματι τα δεδομένα από την ιδρυτική πράξη του ΣΥΡΙΖΑ;
               Από μια άποψη δεν είναι παράδοξο αυτό. Η κρίση είναι ένα “ολικό γεγονός” που αλλάζει τις κοινωνικές σχέσεις αλλά και τους τρόπους πρόσληψης της καθημερινής πραγματικότητας. Δοκιμάζει επίσης, στον ένα ή άλλο βαθμό, τις ψυχικές αντοχές των ανθρώπων, επηρεάζοντας, συνήθως αρνητικά, τους κοινωνικούς δεσμούς και τη συνολική δημόσια ατμόσφαιρα. Η ξεχωριστή πυκνότητα και βιαιότητα των εξελίξεων εδώ και δυο χρόνια δεν θα μπορούσε να αφομοιωθεί εύκολα από κανέναν πολιτικό χώρο. Αλλά και το βασικό χαρακτηριστικό της νεοφιλελεύθερης λογικής η οποία επιβάλλεται πλέον σε όλα τα πεδία είναι ότι ενισχύει τη δυναμική των κατακερματισμών και των «αμυντικών» υποκειμενισμών. Η λογική της αυτοσυντήρησης εν μέσω θυέλλης είναι πολύ ισχυρή και δεν θα μπορούσε να λείπει από την Αριστερά. Ακόμα και αν σε αυτή την τελευταία η αυτοσυντήρηση επενδύεται στη γλώσσα της στρατηγικής και της τακτικής. Ο ΣΥΡΙΖΑ γεννήθηκε με μια επιθετική, με την παραγωγική έννοια του όρου, προσδοκία για σύνδεση του κοινωνικού με το πολιτικό. Αλλά το στοίχημα σκόνταψε σε μια συγκυρία οριζόντιας απαξίωσης της πολιτικής διαμεσολάβησης και εξασθένισης της συλλογικής ελπίδας. Διαμορφώθηκε ένας κόσμος με αναφορά στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά η πολιτική ταυτότητα του εγχειρήματος τραυματίστηκε βαριά και κατ’ εξακολούθηση από μια κραυγαλέα αδυναμία τήρησης των εκάστοτε υποσχέσεων. Και σε ένα περιβάλλον εδραίωσης των κοινωνικών φόβων και των αντιπολιτικών διαθέσεων, η «εσωτερική περιπέτεια» (όλο και περισσότερο για τους καλά μυημένους) επικάλυψε την αρχική ιδέα.       
 

              Μήπως η οικονομική κρίση, έφερε στην επιφάνεια παλιές ιδεολογικές διαχωριστικές γραμμές, που κάποια στιγμή φάνηκε ότι οδεύαμε προς την υπέρβασή τους;
               Δεν θεωρώ δυνατή την υπέρβαση των ‘ιδεολογικών διαχωριστικών γραμμών’ μέσα στη ριζοσπαστική Αριστερά. Και αυτό διότι ο χώρος ο ίδιος είναι εξαιρετικά ευαίσθητος στα ζητήματα ιδεολογίας και πολλές φορές πολιτεύεται με βάση το ειδικό μεταφυσικό βάρος συμβόλων, ιδιαίτερων λεξιλογίων, πολιτιστικών συναφειών που έρχονται από το παρελθόν. Πιστεύω όμως ότι μπορεί να υπάρχουν επάλληλες συναινέσεις σε θεμελιώδη κοινωνικοπολιτικά ζητήματα. Ότι, όπως έχει αποδειχθεί πολλές φορές, υπάρχει δυνατότητα συνάντησης των αριστερών ακόμα και όταν όλοι γνωρίζουν ότι δεν υφίσταται συναντίληψη για τις ιστορίες και τις ιδιαίτερες μυθολογίες του καθενός. Σήμερα ζούμε μια ιδιαίτερη στιγμή: την μετατροπή της οικονομικής κρίσης σε «έκτακτο» βιοπολιτικό πρόγραμμα, σε συνολική αμφισβήτηση των δημόσιων και κοινωνικών αγαθών αλλά και του πεδίου των κοινωνικών και πολιτικών ελευθεριών. Αυτή και μόνο η συναγερμική διάσταση της περίστασης θα έπρεπε να οδηγήσει όχι σε μια υπερβατική ενότητα (πράγμα αδύνατο), αλλά σε αφύπνιση της πολιτικής αλληλεγγύης απέναντι στον αντίπαλο. Υπάρχουν πολλά ανοιχτά μέτωπα που περιμένουν μια αριστερή απάντηση: η αποδόμηση του πανεπιστημίου, η επιθετική αναδιάρθρωση στην εργασία, οι εκσυγχρονιστικές «τομές» που απειλούν την ιδιωτικότητα, οι αντιδημοκρατικές και αντιοικολογικές «αναπτυξιακές» λογικές των fast truck, τα φαινόμενα αποδιοργάνωσης στη ζωή των λαϊκών στρωμάτων και της κατώτερης μεσαίας τάξης του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα.. Όλα αυτά δεν μπορεί να περιμένουν το θεόσταλτο οργανωτικό και ιδεολογικό μίγμα ούτε την πιο σοφή απάντηση από πλευράς οικονομολόγων για το χρέος.