του Μάκη Κουζέλη (από τα "Ενθέματα" της Αυγής)
Θα διατυπώσω έξι επισημάνσεις με τη μορφή θέσεων, που αποτελούν –ελπίζω– κοινούς τόπους.
1.
Η Χρυσή Αυγή είναι φασισμός –κανείς δεν μπορεί να κάνει πως δεν τον
είδε, κανείς πως δεν καταλαβαίνει– και ο φασισμός της έχει απήχηση —
κανείς δεν την ψήφισε «κατά λάθος».
Η Χ.Α. δεν είναι απλώς
ακροδεξιά, απλώς ξενοφοβική ρατσιστική οργάνωση· είναι φασιστική
νεοναζιστική συμμορία. Ανήκει στις στρατιές της σβάστικας, είναι
παρακλάδι αυτών που έκαιγαν τα ελληνικά χωριά. Σίγουρα δεν είναι η
μοναδική εκδοχή φασισμού στην ελληνική κοινωνία ή και την ελληνική
πολιτική σκηνή· είχε και έχει συμμάχους, υποστηρικτές, προπαγανδιστές
και προπομπούς. Εκτός από τα SA, υπάρχουν και οι θεσμικότεροι παράγοντες
πολιτικής εκπροσώπησης ενός εθνικοσοσιαλιστικού εργατισμού.
Επομένως,
δεν κάνουμε πως δεν τους βλέπουμε. Και, κυρίως, δεν επιτρέπουμε και
στους άλλους να κάνουν πως δεν τους βλέπουν: να υποβαθμίζουν τον
κίνδυνο, να κάνουν πως δεν τρέχει τίποτα, πως είναι αστειότητες,
επιφαινόμενο, κάτι που θα περάσει από μόνο του, να παίζουν με την
αξιοποίησή τους, κυρίως εναντίον της Αριστεράς. Τους δείχνουμε, και τους
δείχνουμε ως επικίνδυνους φασίστες, αναγκάζουμε όσους δεν είναι μαζί
τους να τους αναγνωρίσουν ως τέτοιους. Το θυμίζουμε διαρκώς και δεν
αφήνουμε τίποτα να περάσει απαρατήρητο. Τους αντιμετωπίζουμε: πολιτικά,
ιδεολογικά, κοινωνικά. Καμία ανοχή.
2. Ο φασισμός της Χ.Α. δεν
ήρθε από το πουθενά. Κι αυτός ο φασισμός είναι προϊόν του καπιταλισμού
(γράφει ο Μπρεχτ: ο φασισμός είναι ο πιο γυμνός, ο πιο θρασύς, ο πιο
πνιγηρός, ο πιο απατηλός καπιταλισμός). Δεν είναι «κάτι άλλο», όπως
επιθυμεί ό,τι τον εξέθρεψε για να απαλλαγεί από το στίγμα, κι όπως
επιθυμεί κι ο ίδιος. Τα όργανά του, μάλιστα, πιστεύουν πως μάχονται τον
καπιταλισμό, και πράγματι ο φασισμός οργανώνει και αξιοποιεί τον
μικροαστικό φθόνο κατά της αστικής κουλτούρας, κατά της αστικής
ελευθερίας και πνευματικότητας. Πάντα διέθετε και διαθέτει ένα τέτοιο
στοιχείο αντικαπιταλιστικής ιδεολογίας, ενσωματωμένο σε έναν
«αντισυστημισμό» που βλέπει μια ενιαία συμπαγή απειλή: βλέπει απέναντί
του –αλλά και επιθυμεί– μια κοινωνία ως μηχανή, χωρίς αντιφάσεις, χωρίς
εσωτερικές συγκρούσεις, βλέπει έθνη και φυλές κι όχι τάξεις και
κοινωνικές ομάδες, βλέπει μηχανικά συστήματα κι όχι κοινωνικές σχέσεις.
Πίσω
απ’ όλα αυτά, το κεφάλαιο καλά κρατεί και ήδη το ’30-40 το χρηματιστικό
και μεγαλοβιομηχανικό κεφάλαιο βγήκε ριζικά ενισχυμένο από την κατάλυση
των δημοκρατικών διαδικασιών. Και οι ταξικές ανισότητες έγιναν ακόμα
πιο ριζικές.
Ισχύει, κατά τη γνώμη μου, η γνωστή ρήση του
Χορκχάιμερ: «Όποιος δεν θέλει να μιλήσει για τον καπιταλισμό θα πρέπει
να σωπαίνει και για τον φασισμό». Η φράση είναι μια απάντηση σε εκείνους
τους φιλελεύθερους κύκλους διανοουμένων που τότε, το 1939, όπως και
σήμερα, έβλεπαν πλέον την ανάγκη να καταδικάσουν τον ολοκληρωτισμό,
αποφεύγοντας κάθε κριτική στην πηγή προέλευσής του, και μάλιστα
καταγγέλλοντας την Αριστερά και τη μαρξιστική θεωρία της. Γι’ αυτό και ο
αφορισμός του Χορκχάιμερ συνεχίζει με τη θέση: «Η τάξη του
ολοκληρωτισμού δεν είναι άλλη από την προκάτοχό της, αλλά χωρίς
δισταγμούς, αδίστακτη». Και καταλήγει: «Αυτό που τώρα καταργείται είναι η
διαμεσολάβηση, η διαμεσολάβηση των ελεύθερων συμβάσεων. Ο φασισμός
είναι η αλήθεια της σύγχρονης κοινωνίας, όπως εξαρχής τη συνέλαβε η
θεωρία [εννοείται η μαρξιστική]. Ο φασισμός σταθεροποιεί τις ακραίες
διαφορές που στο τέλος αναπαράγει ο νόμος της αξίας».
Μην ξεχνάμε
πόσο ουσιαστική είναι η ύπαρξη ή μη της διαμεσολάβησης, της εντός της
αστικής δημοκρατίας υλοποιούμενης ελευθερίας. Είναι, όπως είδαμε, ζήτημα
εκατομμυρίων ζωών.
