«Φίλες και φίλοι καλησπέρα,
Αισθάνομαι λίγο άβολα απόψε που είμαι εδώ, μαζί με ένα εξέχοντα πανεπιστημιακό και διανοούμενο της Αριστεράς τον Κώστα Γαβρόγλου, για να παρουσιάσω ένα βιβλίο του Ευκλείδη Τσακαλώτου.
Πριν όμως αναφέρω οτιδήποτε για το βιβλίο, θέλω να πως λίγα πράγματα για τον συγγραφέα του. Όχι το βιογραφικό του, αυτό εξ άλλου αναγράφετε στο βιβλίο. Θα πω για όσα σημαντικά κερδίσαμε πολλοί από εμάς ( μιλάω στον πληθυντικό με την άδεια ελπίζω των συντρόφων του ΣΥΝ και του ΣΥΡΙΖΑ ) γνωρίζοντας τον Ευκλείδη , αρχικά ως υποψήφιο βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ και στην συνέχεια ως μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΝ. Κάποιοι βέβαια ήταν φίλοι του και τον γνωρίζανε από χρόνια , κάποιοι άλλοι τον γνωρίζαμε και από τα κείμενα του στην «Εποχή» και την «Αυγή» .
Έχω την αίσθηση πως σε πολλούς από εμάς άλλαξε τον τρόπο για το πώς πρέπει να αντιλαμβανόμαστε την πολιτική συμμετοχή και δραστηριότητα, θέτοντας τα θεμελιακά ζητήματα της θεωρίας και των αξιών της Αριστεράς ως προτεραιότητα. Τον γνωρίσαμε την κρίσιμη, για την ανανεωτική ριζοσπαστική αριστερά, περίοδο της προσπάθειας για την ενότητά της, που είχε σαν κορύφωση την δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ. Της προσπάθειας που δυστυχώς δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί. Τον γνωρίσαμε και τον είδαμε πως έθετε τα προβλήματα και πως έδινε τις εξηγήσεις για τα κρίσιμα πολιτικά ζητήματα της συγκυρίας. Χωρίς ο λόγος του να χάνει τίποτε από την επιστημονική προσέγγιση γινόταν άμεσα κατανοητός, ιδιαίτερα με τη χρησιμοποίηση παραδειγμάτων. Γνωρίζουμε ότι ο Ευκλείδης και προφορικά και στα γραπτά του χρησιμοποιεί παραδείγματα εντυπώσεων . Πρόχειρα θυμάμαι κείμενά του με τους τίτλους «Ο Πρίγκιπας Χάρυ, ο Πρόεδρος Κάρολος και η Ιστορική Μνήμη » «Συμμετοχική Δημοκρατία - Ιδού η Ρόδος ιδού το πήδημα » «Οι φαλακρές ιδέες και τα Μαύρα Μαλλιά» κ.α
Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος σε καιρούς που η πλειοψηφία των πανεπιστημιακών-οικονομολόγων υπηρετούν άμεσα το σύστημα επιλέγει ένα διαφορετικό δρόμο.
Έχοντας ως αντικείμενο της επιστημονικής έρευνάς του ζητήματα πολιτικής οικονομίας, μακροοικονομικής πολιτικής και φιλοσοφίας της οικονομικής επιστήμης, θέτει τις επιστημονικές του γνώσεις στην υπηρεσία των εργαζομένων, έχοντας σαν κύριο αντίπαλό του τις ιδέες και τις οικονομικές και πολιτικές επιλογές των νεοφιλευθερισμού και αναδεικνύοντας τις αξίες της αριστεράς σαν πρωτεύον στοιχείο της πολιτικής παρέμβασης.
Μιλάμε για το βιβλίο του : «Οι αξίες και η αξία της Αριστεράς – Ένα αντι-εκσυγχρονιστικό δοκίμιο για την οικονομία και την κοινωνία»
Το βιβλίο αποτελείται από Εισαγωγή και 4 Κεφάλαια.
Προκλητικός ο τίτλος της εισαγωγής : «Γιατί δεν είμαι εκσυγχρονιστής» οριοθετεί από την αρχή με σαφήνεια την αντίθεσή του στην στρατηγική του εκσυγχρονισμού χαρακτηρίζοντάς τον « ότι ως πολιτικό πιστεύω είναι αναλυτικά και ηθικά προβληματικός».
Στο πρώτο κεφάλαιο με το τίτλο «Επιστήμη, αξίες και τα επιχειρήματα της Αριστεράς» υποστηρίζει και αναλύει την άποψη πως η ενασχόληση με τις αξίες δεν αντιβαίνει στην επιστημονική προσέγγιση των ζητημάτων. Κάνει κριτική στην ιδέα του ιδιοτελούς συμφέροντος , τον ισχυρότερο ίσως λόγο για την περιθωριοποίηση των αξιών. Η ιδέα του ιδιοτελούς συμφέροντος είναι η κεντρική υπόθεση της νεοκλασική θεωρίας, του κυρίαρχου σήμερα ρεύματος στην οικονομική επιστήμη. Ισχυρίζεται ότι τόσο σε θεωρητικό όσο και σε εμπειρικό επίπεδο αποδεικνύεται ότι οι άνθρωποι είναι συνεργασιακοί παρά ιδιοτελείς.
Στο δεύτερο κεφάλαιο με τον τίτλο «Η υποχώρηση από τις αξίες της δημοκρατίας της δημόσιας υπηρεσίας, της αλληλεγγύης και της ισότητας» επιχειρηματολογεί και υποστηρίζει την άποψη πως η σύγκρουση αξιών δεν αποτελεί αφηρημένο αντικείμενο μελέτης από τους φιλοσόφους αλλά αναγκαία ενασχόληση όλων μας. Με συγκεκριμένα παραδείγματα δεικνύει ότι η κεντροαριστερή εκσυγχρονιστική προσέγγιση έχει σημαντικές συνέπειες για το ποιες αξίες προάγονται στην κοινωνία, ότι οι αξίες αυτές συνήθως αντιμετωπίζονται ως αναγκαίες για το σύγχρονο κόσμο και ότι οι αξίες αυτές συνιστούν συνολική απομάκρυνση από τις αξίες της Αριστεράς. Αντικρούει την άποψη των εκσυγχρονιστών ότι η πολιτική τους είναι πολιτική υπέρ του ρόλου του κράτους και συνέχεια της σοσιαλδημοκρατικής παράδοσης. Η πολιτική τους βρίσκεται ακριβώς στον αντίποδα αυτής της παράδοσης και το κράτος που θέλουν είναι κράτος «κατ’ εικόνα και ομοίωση του ιδιωτικού τομέα». Επιχειρηματολογεί με πειστικότητα υπέρ του δημόσιου χαρακτήρα της εκπαίδευσης τη οποία συνδέει άμεσα με την ιδιότητα του πολίτη.
Στο τρίτο κεφάλαιο με το τίτλο «Η πολιτική οικονομία του νεοφιλελευθερισμού» αναλύει το περιβάλλον της νέας συναίνεσης που δημιουργήθηκε την δεκαετία του 80 από τις κεντροδεξιές κυβερνήσεις αλλά και την συνέχιση του ιδίου εγχειρήματος από τις κεντροαριστερές κυβερνήσεις. Αντικρούει τους κεντροαριστερούς θεωρητικούς και πολιτικούς που υποστηρίζουν ότι στις σημερινές συνθήκες δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις στις πολιτικές που προωθήθηκαν από την νέα συναίνεση. Με παραδείγματα κυρίως από την εμπειρία των Νέων Εργατικών αποδεικνύει πως η πολιτική οικονομία των κεντροαριστερών προωθεί πολιτικές και θεσμούς που περιθωριοποιούν τις παραδοσιακές αξίες και προτεραιότητες της Αριστεράς.
Στο τέταρτο και τελευταίο κεφάλαιο με τον τίτλο « Εκδοχές ενός εφικτού μέλλοντος» έχει σαφή αναφορά στον «άλλο εφικτό κόσμο» του συνθήματος κατά της παγκοσμιοποίησης. Κατά την άποψη του τα ώριμα κοινωνικά και ριζοσπαστικά κινήματα περιλαμβάνουν εκδοχές του εφικτού μέλλοντος. Οι ενέργειες των ριζοσπαστικών κοινωνικών κινημάτων αγγίζουν την περίφημη μαρξιστική αρχή για τον σοσιαλισμό « από τον καθένα ανάλογα με τις δυνατότητές του , σε όλους ανάλογα με τις ανάγκες τους». Ο σοσιαλισμός δεν θα βασίζεται μόνο στην παθητική υποστήριξη των ανθρώπων αλλά και στην ικανότητά τους να διαχειρίζονται τις τοπικές δημόσιες υποθέσεις και να αυτοδιαχειρίζονται τις επιχειρήσεις στις οποίες εργάζονται.
Η ιδεολογία της Αριστεράς είναι απαραίτητο να αναπτυχθεί και να στηριχθεί σε δομές και πρακτικές που απαιτούν την ενεργότερη συμμετοχή των εργαζομένων. Στο κεφάλαιο αυτό υπάρχουν πολλά παραδείγματα για το πώς το γενικό μπορεί να εξειδικευθεί και να γίνει πράξη.
Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος αποδεικνύει πως ο εκσυγχρονισμός δεν είναι νέο φαινόμενο και πως η επίκληση του σύγχρονου αποτελεί ρητορική τακτική με μοναδικό σκοπό να αποσπάσει την προσοχή από το περιεχόμενο. Ο εκσυγχρονισμός είναι μία στρατηγική που εντάσσεται στο στρατόπεδο του νεοφιλευθερισμού. Εξηγεί πως χρεοκόπησε το σοσιαλδημοκρατικό παράδειγμα και πως η Δεξιά με την επιστροφή στις ρίζες –παραδοσιακές αξίες της, κατόρθωσε τα τελευταία 30 χρόνια να κυριαρχήσει στο επίπεδο της ιδεολογίας ολοκληρωτικά.
Προτείνει ότι και η Αριστερά πρέπει να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο για να ανακτήσει τη χαμένη της αυτοπεποίθηση. Για να δώσει η Αριστερά με ελπίδες τη μάχη για την πολιτική ηγεμονία και να αρχίσει η αναγέννησή της υπάρχει λύση.
Πηγή δύναμης της Αριστεράς ήσαν και παραμένουν οι παραδοσιακές αξίες της. Η προσήλωση στις αξίες της ισότητας, της δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης, της αυτοπραγμάτωσης και της κοινότητας είναι πρωταρχική και αναγκαία προϋπόθεση για την ανασυγκρότηση και την ισχυροποίηση της Αριστεράς.
Ενδεικτική αναφορά στις έννοιες της δικαιοσύνης και της κοινωνικής αλληλεγγύης γίνονται σε δύο διατάξεις του ισχύοντος συντάγματος 1975/1986/2002 .
Στο άρθρο 25 παρ. 2 και 4 αναφέρονται δύο σημαντικές διατάξεις : « Η αναγνώριση και η προστασία των θεμελιωδών και απαράγραπτων δικαιωμάτων του ανθρώπου από την Πολιτεία αποβλέπει στην πραγμάτωση της κοινωνικής προόδου μέσα σε ελευθερία και δικαιοσύνη» «Το Κράτος δικαιούται να αξιώνει από όλους τους πολίτες την εκπλήρωση του χρέους της κοινωνικής και εθνικής αλληλεγγύης». Οι ιδέες και απόψεις της Αριστεράς μπορούν να βρουν έρεισμα σαυτές τις διατάξεις, ιδίως στην εποχή μας που τίθεται σε αμφισβήτηση , από νεοφιλελεύθερους και εκσυγχρονιστές, το ίδιο το νόημα της κοινωνικής δικαιοσύνης και αλληλεγγύης.
Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος ασκεί σφοδρή κριτική στους κεντροαριστερούς και τους εκσυγχρονιστές που έχουν εγκαταλείψει τις αξίες που κάποτε ήταν κοινές σε ολόκληρη την αριστερή παράδοση και υποτάχθηκαν στη δεξιόστροφη δυναμική του σύγχρονου καπιταλισμού. Αυτοί βέβαια ισχυρίζονται ότι προσαρμόζουν τις παραδοσιακές αριστερές αξίες στο σύγχρονο κόσμο. Στην πραγματικότητα όμως υιοθετούν την διαχειριστική και τεχνοκρατική λογική και δεν διαφοροποιούνται σε τίποτε από το νεοφιλελεύθερο παράδειγμα, επιδιώκουν μόνον οριακές διορθώσεις και βελτιώσεις. Υποτάσσονται στις μεθόδους και τις αξίες της αγοράς. Προάγουν δηλαδή τον ανταγωνισμό, τον ατομικισμό, την επιχειρηματικότητα, την αποδοτικότητα, τη διακινδύνευση, σε βάρος της ελευθερίας, της δημοκρατικής συμμετοχής, της αλληλεγγύης και της ισότητας. Υποστηρίζουν τελικά τον σκληρό πυρήνα του νεοφιλελευθερισμού που είναι οι ιδιωτικοποιήσεις, η απορρύθμιση της αγοράς εργασίας και η αποσάθρωση της δημοκρατίας, η απελευθέρωση των πάντων.
Αδυνατούν να κατανοήσουν «πως σε μία κοινωνία δυνατών και αδύναμων, ο νόμος απελευθερώνει, ενώ η ελευθερία καταπιέζει» όπως έλεγε ο μεγάλος διανοητής του Διαφωτισμού Ρουσσώ και υπενθύμισε πρόσφατα ο Όσκαρ Λαφοντέν.
Σε πολιτικό επίπεδο το βιβλίο του Ευκλείδη Τσακαλώτου προτείνει μια άλλη Αριστερά μία αυτόνομη Αριστερά, διαφορετική από την σοσιαλδημοκρατία (που έτσι και αλλιώς σήμερα έχει αυτοκαταργηθεί) και από τον ανύπαρκτο «υπαρκτό σοσιαλισμό».
Τελικά είμαι σίγουρος πως ο Ευκλείδης δεν πιστεύει πως «έτσι και αλλιώς η γη θα γίνει κόκκινη» όπως έλεγε το παλιό εκείνο τραγούδι του Μπίρμαν .
Πιστεύει πως « η γη θα γίνει κόκκινη μόνο αν υπάρχουν άνθρωποι που θα έχουν την θεωρία, τις ιδέες και τις αξίες και που θα παλέψουν γιαυτές.»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου